Lokalizacja i opis ogólny założenia - Zespół zamkowo-parkowy w Mużakowie - Mużaków - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

Ustawienia

Środkowego Nadodrza
Fundacja Pałac Bojadła

Wyszukiwarka

Zespół zamkowo-parkowy w Mużakowie

gm. Łęknica / Bad Muskau, pow. żarski / Görlitz

Anitta Maksymowicz

1. Lokalizacja i opis ogólny założenia

Park Mużakowski (niem. Muskauer Park) zaliczany jest do najwspanialszych założeń parkowych w Europie. Położony jest w dolinie Nysy Łużyckiej i rozciąga się po obu stronach tej granicznej rzeki – w niemieckim Bad Muskau1 (Saksonia) i w polskiej Łęknicy (woj. lubuskie). Jego twórcą był książę Hermann von Pückler-Muskau, który pracował nad założeniem w latach 1815-1844. Jest to jeden z największych historycznych parków krajobrazowych w Europie, oparty na kompozycyjnych wzorach parku angielskiego, który pomyślany został jako „zintegrowany krajobraz”. Centralna część parku zajmuje powierzchnię ponad 348 ha, w tym ok. 136 ha znajduje się na terenie Niemiec, a blisko 212 ha po stronie polskiej. Pozostała część kompozycji stanowi strefę buforową o powierzchni 1205 ha2. Na to całościowe założenie składają się trzy zasadnicze komponenty: elementy naturalne w postaci łąk, lasów, pól uprawnych, rzecznych tarasów, wąwozów i wód; elementy architektoniczne tworzone przez człowieka (Stary Zamek, Nowy Zamek, Dom Kawalerów, zabudowania Folwarku, Oranżeria, mosty, mała architektura itd.) oraz pasy zieleni wchodzące w przestrzeń urbanistyczną (Bad Muskau)3.

Krajobrazowy park, będący połączeniem natury oraz sztuki ogrodowej, został zakomponowany strefowo. Główna część założenia – Park Zamkowy (Schlosspark) – z ogrodami kwiatowymi, reprezentacyjnymi budynkami oraz tzw. pleasureground (typ tego ukształtowania wprowadził w Niemczech właśnie Pückler), znajduje się po stronie niemieckiej. Również po tej stronie są Park Górski (Bergpark) i Park Zdrojowy (Badepark). Natomiast po polskiej stronie granicy przeważają położone na nadrzecznych tarasach łąki i lasy, które nadają tej części parku naturalistyczny charakter. W obu częściach – wschodniej i zachodniej – znajdują się elementy małej architektury. Niezwykle istotne w koncepcji księcia Pücklera są wizualne relacje między głównym budynkiem – Nowym Zamkiem i różnymi punktami widokowymi rozmieszczonymi wzdłuż nadrzecznych tarasów. Wykorzystując ukształtowanie terenu oraz elementy kulturowe, Pückler zaprojektował te topograficzne powiązania (osie), tworząc wyjątkową sieć relacji widokowych.

Park Mużakowski (wraz z innymi stworzonymi przez Pücklera) wyznaczył standardy dla tworzenia założeń krajobrazowych i stał się przykładem dla wielu parków nie tylko w Europie, ale również w Stanach Zjednoczonych4.

W lipcu 2004 roku Park Mużakowski/Muskauer Park został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Jak każdy obiekt z Listy reprezentuje on wyjątkowe, uniwersalne wartości. Wpisu dokonano w oparciu o dwa z sześciu kryteriów kulturowych, uznając Park za ilustrację przełomowego etapu rozwoju stworzonego przez człowieka idealnego krajobrazu (kryterium nr 1) oraz prekursorski przykład projektowania krajobrazu w miastach i jego wpływu na rozwój architektury krajobrazu jako osobnej dyscypliny (kryterium nr 4)5. Ponadto doceniony został wysoki stopień autentyczności i integralności założenia, mimo wielkokrotnych zmian jego właścicieli (w tym nawet podległości państwowej), a także zniszczeń w wyniku II wojny światowej. Park jest obecnie (2017) jednym z 37 transgranicznych obiektów na Liście UNESCO, w tym jednym z trzech znajdujących się częściowo w Polsce (obok polsko-białoruskiej Puszczy Białowieskiej oraz zespołu drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat). Jest też jedynym obiektem z tej prestiżowej Listy na terenie województwa lubuskiego. [ilustr.] [ilustr.]

 

Przypisy:

  1. 1) Łużycka nazwa miejscowości to Mužakow, a polska – Mużaków i od nich pochodzi nazwa Park Mużakowski. Powrót do przypisu 1
  2. 2) M. Maciantowicz, Łęknica/Bad Muskau, park pałacowy – Park Mużakowski, [w:] Zabytkowe parki województwa lubuskiego, red. B. Bielinis-Kopeć, Zielona Góra 2013, s. 237. Powrót do przypisu 2
  3. 3) Pückler zamierzał otoczyć miasteczko i okoliczne wsie parkiem, tak, by wtopiły się one w jego teren i stały się integralną częścią. Powrót do przypisu 3
  4. 4) O ile jeden z najwybitniejszych amerykańskich architektów krajobrazu - Frederick Law Olmsted (m.in. współtautor, wraz z Calvertem Vaux, Central Parku w Nowym Jorku) inspirował się twórcami angielskimi, to w dziełach jego uczniów i następców, w tym przede wszystkim Charlesa Eliota i Samuela Parsonsa, widać wyraźny wpływ prac księcia Pücklera. Charles Eliot, pochodzący z Bostonu i tam pracujący architekt krajobrazu, za radą Olmsteda odbył podróż studyjną po angielskich parkach (również Europy kontynentalnej) i w 1886 roku odwiedził Muskau, o którym wyraził się, iż jest to „najznakomitszy i najbardziej uroczy park w Europie”. Eliot był twórcą koncepcji „zielonego naszyjnika” (parków Bostonu) - przejętej od Pücklera, u którego park również wtapia się w przestrzeń miejską. Samuel Parsons zwiedził Park Mużakowski w 1906 roku i jego książce Landscape Gardening zawdzięczać należy popularyzację idei Pücklera w wielu krajobrazowych parkach Stanów Zjednoczonych. Więcej na ten temat w: P. Bowe, Pückler-Muskau’s Estate and Its Influence on American Landscape Architecture, „Garden History” 1995, Vol. 23, No. 2, s. 192-200; Pückler and America, „Bulletin of the German Historical Institute Washington D.C.” 2007, vol. 4, tu szczególnie: K. Morgan, Muskau and America. Pückler’s Influence on Charles Eliot and Regional Landscape Planning in the United States, s. 67-88; G. Gröning, Pückler‘s Significance for Landscape Architecture in America, s. 55-66. Powrót do przypisu 4
  5. 5) A. Maksymowicz, Park Mużakowski – Polsko-niemiecki zabytek na Liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO, „Rocznik Lubuski” 2005, t. 31, cz. 1, s. 273. Powrót do przypisu 5

Informacja o ciasteczkach

Korzystając z naszego serwisu bez zmiany ustawień dotyczących ciasteczek wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

Akceptuję informację o ciasteczkachZamknij
Pałace i Parki Środkowego Nadodrza nie wspiera starszych wersji przeglądarek, które mogą nie obsługiwać wszystkich funkcjonalności serwisu. Prosimy o skorzystanie z najnowszych wersji przeglądarek Google Chrome, Firefox, Internet Explorer lub innych.
Nie pokazuj więcej tego komunikatu