Opis architektury i wystroju architektonicznego pałacu, opis wnętrza, jego wystroju i wyposażenia, datowanie, określenie stylu, autor/autorzy. - Zespół pałacowo-parkowy w Dąbrówce Wielkopolskiej - Dąbrówka Wielkopolska - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

3. Opis architektury i wystroju architektonicznego pałacu, opis wnętrza, jego wystroju i wyposażenia, datowanie, określenie stylu, autor/autorzy.

Pałac Alberta jest obiektem neorenesansowym wzniesionym w latach 1856–59. Zbudowany w konstrukcji murowanej, jako piętrowy, z sutereną, rozplanowany został na rzucie prostokąta z ośmiobocznymi wieżami w jego narożach. [ilustr.] Bryła pałacu jest rozczłonkowana; składają się na nią dwukondygnacyjny korpus główny, kryty dachem czterospadowym oraz czterokondygnacyjne wieże o wysokości blisko 23 metrów, które nakrywają dachy ośmiospadowe, zwieńczone szpikulcami. [ilustr.] [ilustr.] Pokrycie dachu części głównej stanowi blacha ocynkowana układana w karo, pokrycie dachów wież – dachówka ceramiczna karpiówka³⁷.

Elewacja frontowa pałacu skierowana jest na wschód, ku głównej ulicy miejscowości, [ilustr.] elewacja ogrodowa zaś na zachód. [ilustr.] Wszystkie elewacje obiektu, które flankowane są wieżami, posiadają symetryczny układ i rytmiczny podział. Kondygnacje pałacu oddzielone są pasami, obiegającymi cały budynek wraz z wieżami. Pasy ujęte są z dołu i z góry profilowanymi gzymsami. Elewacje zwieńczone są gzymsem koronującym w formie profilowanego pasa, który wspiera się na gęsto rozmieszczonych kroksztynach. Wieże posiadają gzyms zdwojony³⁸. [ilustr.]

Ściany głównego korpusu posiadają umieszczone na osiach, lekko wysunięte cztery wykusze, które sięgają od cokołu do gzymsu wieńczącego. Ściany w partii parteru i piętra przeprute są takimi samymi, dużymi otworami okiennymi o triforyjnym podziale. Półkoliste arkadki triforium podparte są delikatnymi, smukłymi, terakotowymi kolumienkami o kanelowanych trzonach z kapitelami, zdobionymi misternie wykonanymi główkami kobiecymi o idealizowanych i nawiązujących do antyku rysach. [ilustr.] [ilustr.] Kolumienki opierają się na gzymsie międzykondygnacyjnym. Łuki arkadek posiadają nałożone na siebie pasy ze stylizowanym ornamentem roślinnym. Okna wykuszów wieńczą gzymsy. Wszystkie występujące w elewacjach otwory i wnęki zamknięte są półkoliście, wyjątek stanowią niewielkie, kwadratowe okienka doświetlające piwnice³⁹.

Elewacja frontowa jest siedmioosiowa, a jej trzy osie środkowe akcentuje ryzalit pozorny z dostawionym murowanym gankiem, przez który prowadzi wejście główne do budynku. [ilustr.] [ilustr.] Ścianę frontową ganku przepruwa półkolista arkada. Na wysokości piętra na dachu ganku zlokalizowany jest taras, otoczony tralkową, kamienną balustradą. [ilustr.] Nad ryzalitem pozornym umieszczona jest facjata, zwieńczona trójkątnym szczytem, przerwanym w partii centralnej dwoma pilastrami, wpierającymi półkolisty naczółek z iglicą. We flankowanym przez pilastry polu umieszczony jest kartusz herbowy rodziny Strein von Schwartzenau⁴⁰. [ilustr.]

Elewację ogrodową (zachodnią) zakomponowano podobnie, z tą różnicą, że ryzalit pozorny zastąpiono tu ryzalitem, a po obu jego stronach wyznaczono dodatkowe osie, zwiększając tym samym ich liczbę z siedmiu do dziewięciu⁴¹. [ilustr.]

Elewacja północna, w której zlokalizowane jest wejście boczne, zapewne wtórne, jest dwuosiowa. Posiada ona wkomponowany na osi dwukondygnacyjny wykusz, nad którym w partii dachu umieszczone jest okno powiekowe. Na wysokości parteru, po stronie wschodniej wykusza, widoczna jest płycina zamknięta półkoliście, wsparta na pasie cokołowym. Po przeciwnej stronie wykusza znajduje się okno o takim samym kształcie⁴². Identyczna płycina i otwór okienny znajdują się po zachodniej stronie wykusza na piętrze, przy czym płycinę umieszczono na osi okna przyziemia⁴³.

Druga elewacja boczna (południowa), z wejściem do sutereny, jest trzyosiowa. Oś główną tej elewacji wyznaczają: półkoliście zamknięty, szeroki otwór drzwiowy, zagłębiony poniżej gruntu, niewielkie okno przyziemia oraz trójdzielne okno wykusza na piętrze, osie boczne zaś dwa otwory po wschodniej stronie wykusza, zamknięte półkoliście. Na poziomie parteru, przy wieży południowej, zlokalizowany jest niewielki taras, otoczony pełną balustradą w formie niskiego, gładkiego murku. W przyziemiu ściany południowej wieży ulokowany jest otwór wejściowy⁴⁴.

Wieże od strony każdej z elewacji pałacu przepruwają otwory, wyznaczające jedną oś, na ostatniej kondygnacji są one zaś sześcioosiowe. Elewacje wież, osadzone na cokole, rozczłonkowują gzymsy kordonowe; gzymsy między drugą a trzecią kondygnacją oraz koronujące powtarzają formę gzymsów wieńczących elewacje pałacu⁴⁵.

Układ wnętrza pałacu dwutraktowy, z korytarzem wytyczonym na osi północ-południe, biegnącym pomiędzy traktami. W części północnej parteru układ ten przekształcony poprzez połączenie obu traktów. Z historycznego wystroju zachowały się klatka schodowa ze schodami zabiegowymi [ilustr.] oraz niezbyt bogate sztukaterie sklepień i sufitów. [ilustr.] W większości pomieszczeń ściany pokryte są farbą olejną, [ilustr.] zaś w pozostałych – drewnianą boazerią. [ilustr.] W stosunkowo dobrym stanie przetrwała część kamiennych posadzek i drewnianych podłóg⁴⁶.

Z danych technicznych obiektu warto jeszcze wspomnieć, iż pałac posiada powierzchnię użytkową wynoszącą 1.389,06 m², powierzchnię zabudowy 889,89 m² oraz kubaturę wynoszącą łącznie 14.514,50 m³. Powierzchnia użytkowa dla poszczególnych kondygnacji wynosi:

– piwnica – 430,17 m^2,

– parter – 480,88 m²,

– piętro – 478,01 m^{2 47}.