Lokalizacja i opis ogólny założenia - Zespół pałacowo-folwarczny w Stypułowie Dolnym - Stypułów - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

1. Lokalizacja i opis ogólny założenia

U schyłku XIV stulecia dokonał się podział długiej na ponad 7 km miejscowości na trzy odrębne części, tj. Stypułów Dolny, Średni i Górny (Nieder-, Mittel-, Ober-Herwigsdorf). Obecnie wszystkie części tworzą jeden administracyjny byt, jakim jest wieś Stypułów. Położona jest ona na południowych rubieżach gminy Kożuchów. Obiekt rezydencjonalny rodziny von Knobelsdorff znajduje się w zachodniej części wsi, przy drodze wojewódzkiej nr 296, prowadzącej z Kożuchowa do Żagania. [ilustr.] W ujęciu geograficznym zaś wieś znajduje się na obszarze Wzgórz Dalkowskich, będących częścią Wzniesień Zielonogórskich. Stypułów położony jest ok. 130–175 m n.p.m.

Stypułów jest charakterystyczną miejscowością o układzie ulicówki. Podział miejscowości na wcześniej wspomniane trzy części był na przestrzeni wieków bardzo płynny. Tomasz Andrzejewski w swojej monografii na temat historii wsi w powiecie nowosolskim przytoczył przykład rozbieżności w opisie położenia kościoła parafialnego, gdzie źródła kartograficzne przypisują jego lokalizację do części dolnej, zaś źródła pisane – do środkowej¹. Pałac, będący głównym przedmiotem niniejszego opracowania, stanowi element większego założenia rezydencjonalno-folwarcznego, które przecięte jest drogą na dwie części. [ilustr.] Pierwsza – rezydencjonalna, znajduje się na południe od ulicy. Jej głównym elementem jest pałac, który od południa i wschodu ogranicza przypałacowy park. [ilustr.] Druga – folwarczna, znajduje się na północ od rezydencji i drogi. Obiekty o charakterze gospodarczym ograniczone są innymi budynkami mieszkalnymi i od północy terenami upraw rolnych. Do czasów współczesnych z dawnego założenia folwarcznego zachowały się tylko nieliczne obiekty, tj. budynek dawnego spichlerza (powstały przed 1800 r.), dwie obory (powstałe w 1878 r.), budynek mieszkalny dla służby (powstały ok. 1850 r.), budynek inwentarski (powstały ok. 1878 r.), stodoła (powstała w 1878 r.) oraz kolejny budynek dla pracowników dworu (powstały ok. 1850 r.). [ilustr.]