Opis parku - Zespół pałacowo-folwarczny w Stypułowie Dolnym - Stypułów - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

4. Opis parku

Park pałacowy znajduje się wraz z pałacem w południowej części założenia pałacowo-folwarcznego, które wydzielone zostało przeprowadzoną przez wieś drogą wojewódzką relacji Kożuchów – Żagań. Tenże trakt drogowy ogranicza założenie parkowe od północy. Z pozostałych stron jego granicami są drogi polne. W części północno-zachodniej, poprzez wybudowanie budynku mieszkalnego, budynku gospodarczego a także prowizorycznych obiektów gospodarczych faktycznej likwidacji uległa ta część parku. Park rozciąga się w kierunku południowym, a jego pierwotny obszar wynosił ok. 3,8 ha; dawniej centralną część zajmował staw o powierzchni 60 arów⁶³. [ilustr.]

Przypuszczalnie krótko po budowie pałacu architekci związani z Schultzem przystąpili do rozplanowania założenia parkowego. Dzieło to rozpoczęto od utworzenia po południowej stronie rezydencji regularnego, ozdobnego stawu, do którego prowadziła droga mająca swój początek przy ogrodowej elewacji siedziby von Knobelsdorffa. Ten zbiornik wodny stanowił centralne miejsce parku i okolony był poprzez regularnie przeprowadzone drogi. [ilustr.] Koncentracja ścieżek następowała we wschodniej części założenia, czyli na południe od stawu oraz przy jego zachodnim brzegu⁶⁴. We wschodniej części przypałacowego parku urządzono salon ogrodowy – ozdobną polanę dekorowaną dużą ilością różnorodnych kwiatów, która obsadzona była rzadkimi gatunkami drzew i krzewów. Aleja, która do niego doprowadzała dziś już jest w zasadzie nieczytelna. Na podstawie planu z 1901 r. można wnioskować, że zasadniczą część parku stanowił niewielki powierzchniowo obszar na południe od stawu, zakomponowany około 1860 r. Dziś jego układ jest zupełnie nieczytelny⁶⁵.

W chwili obecnej penetracja wnętrza parku jest w zasadzie niemożliwa w związku z wieloletnim brakiem pielęgnacji znajdujących się na jego terenie drzew i krzewów. Zbiornik wodny jest niepielęgnowany i zarasta roślinnością bagienną (wierzba krzaczasta, roślinność wodna) przez co zanika, a na jego obszarze nie można dopatrzeć się już w zasadzie otwartego lustra wody. Park dodatkowo stał się miejscem podmokłym, stąd też znaczna ilość samosiejek wierzby. Drzewostan z czasem uległ znacznej dewastacji poprzez brak pielęgnacji oraz gospodarkę rabunkową. Park nie jest ogrodzony, a w jego obrębie nie znajdują się żadne elementy małej architektury⁶⁶. [ilustr.]

W ewidencji parku, opracowanej w 1978 r. na zlecenie Urzędu Wojewódzkiego w Zielonej Górze za najcenniejsze drzewa uznano ponad 150-letnią topolę białą (Populus alba) oraz 4 grupy lip drobnolistnych (Tilia mordata). Spośród innych drzewa najliczniej reprezentowanymi gatunkami były: kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum), klon pospolity (Acer platanoides), jesion wyniosły (Fraximus Excelsior), dąb szypułkowy (Quercus robur), sosna czarna (Pinus nigra), cis pospolity (Taxus baccata). Spośród innych, rzadziej występujących w parku drzew należy wymienić: grab pospolity (Carpinus betulus), lipę amerykańską (Tilia americana), sosnę banksa (Pinus Barksiana) i żywotnik zachodni (Thuja occidentalis)⁶⁷. [ilustr.]

Wyżej wymienione drzewa, już wówczas o wieku od 90 do 120 lat, były w złym stanie. W tym czasie bardzo negatywny wpływ na nie miało zlokalizowane w założeniu pałacowo-folwarcznym Państwowe Gospodarstwo Rolne. Duże zanieczyszczenie środowiska spowodowało uschnięcie i zanik niektórych z drzew i krzewów⁶⁸.

Współczesny obraz parku maluje się więc w smutnych barwach. Historyczny drzewostan został w zasadzie opanowany przez samosiew drzew i krzewów, wśród których dominują klon pospolity, dąb szypułkowy, jesion wyniosły czy krzewy bzu. Negatywne zmiany w układzie parku spowodowane zostały przez bezładną zabudowę mieszkalno-gospodarczą. Rewitalizacja parku w chwili obecnej wymaga opracowania szczegółowej dokumentacji, a następnie znacznych nakładów finansowych na jej realizację ⁶⁹. [ilustr.]