Opis architektury i wystroju architektonicznego pałacu - Zespół dworsko-parkowy w Świdnicy - Świdnica - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

3. Opis architektury i wystroju architektonicznego pałacu

Pierwotnie dwór był trójskrzydłowy. Obecnie pozbawiony jest skrzydła zachodniego. Dwór wzniesiony jest z cegły, tynkowany, założony jest na rzucie litery „L”. Wieńczą go charakterystyczne, wysokie, wolutowe szczyty [ilustr.]. Obiekt w części jest dwu i trzykondygnacyjny. Dwie kondygnacje występują w zachodniej części skrzydła północnego i południowej części podpiwniczonego skrzydła wschodniego. Zwarta bryła nakryta została dachami dwuspadowymi, z pokryciem ceramicznym z dachówki karpiówki. Podział wertykalny elewacji podkreśla narożne boniowanie wykonane w technice sgraffitowej, natomiast podział horyzontalny uwypukla gzyms kordonowy obiegający dwór na jednym poziomie. Strzelistości budowli nadają trzy wysokie, wolutowe szczyty.

Elewacja północna jest dziewięcioosiowa, z kamiennym portalem w osi czwartej od wschodu [ilustr.]. Wschodnia część w dwóch skrajnych osiach zwieńczona jest wolutowym naczółkiem. Okna ustawione są symetrycznie w osiach. Trzy kondygnacje występują w pięciu osiach od wschodu. Główna oś podkreślona została trzema oknami symetrycznie rozstawionymi, z portalem pośrodku. Cztery zachodnie osie okien ułożone są w dwóch kondygnacjach w równych odstępach. Okna ujęte zostały w piaskowcowe opaski z wydatnym parapetem i gzymsem nadokiennym. Wolutowy szczyt wieńczący wschodnią część elewacji jest trójkondygnacyjny. Pierwsza kondygnacja jest dwuosiowa z parą okien opracowanych analogicznie do całej stolarki w obiekcie. Flankowana jest lizenami podpierającymi gzyms międzykondygnacyjny i wolutowymi spływami. Następna nieco węższa druga kondygnacja opracowana jest analogicznie. Trzecia kondygnacja nieposiadająca okien zwieńczona trójkątnym tympanonem oparta jest na płaskim belkowaniu zamkniętym na narożach lizenami. Wejście główne do obiektu ujmuje trójkondygnacyjny, reprezentacyjny portal, z dekoracją charakterystyczną dla renesansu, został wykonany w całości z piaskowca. Obramienie otworu wejściowego złożone jest z boniowanych pilastrów i archiwolty opartej na głowicach pilastrów. Ze skrajnych boni archiwolty wyrastają dwie wolutowe konsolki wspierające gzyms. W żagielkach nad archiwoltą widnieje data ukończenia budowy dworu – 1602. W drugiej kondygnacji portalu, ograniczonej z góry wydatnym gzymsem i z boku konsolkami, znajduje się fryz z dekoracją okuciowo-kaboszonową. Na gzymsie w trzeciej kondygnacji portal wieńczy trójkątny naczółek, wsparty na trzech pilastrach pokrytych dekoracją maureskową. Pilastry flankowane są wolutami i sierpami, natomiast w trójkątnym naczółku mieści się rzeźbiona główka uskrzydlonego putta [ilustr.]. Stolarka okienna wykonana jest z drewna, czteroskrzydłowa, z krzyżem pośrodku, wypełniona szkleniem w ołowiu, z podziałem kwatery na dwanaście pól.

Elewacja wschodnia [ilustr.] posiada również w części dwie i trzy kondygnacje, przy czym w części północnej, mieszczącej się w ramach szerokości skrzydła głównego północnego, występują trzy kondygnacje. Elewacja posiada po trzy osie w przyziemiu i cztery na I i II piętrze. W pozostałej części mieszczą się dwie kondygnacje, z dwiema osiami mijającymi się ze sobą.

Elewacja południowa [ilustr.] stanowi ścianę szczytową skrzydła wschodniego i boczną skrzydła północnego. W części szczytowej jest dwukondygnacyjna, zwieńczona gzymsem kordonowym, na którym wsparty jest płaski pas fryzu i trójkondygnacyjny wolutowy szczyt. Od strony zachodniej dostawiona jest oś boczna mieszczącą w trzech kondygnacjach wejście gospodarcze i klatkę schodową. W elewacji bocznej skrzydła północnego, w skrajnej osi wschodniej w trzech kondygnacjach znajduje się wejście do budynku i dwa otwory okienne. Pozostała część elewacji opracowana jest gładko w tynku, z boniowanym narożem.

Elewacja zachodnia [ilustr.] stanowi ścianę szczytową skrzydła północnego i boczną skrzydła wschodniego. W części szczytowej jest dwukondygnacyjna, trójosiowa, zwieńczona wolutowym szczytem. W elewacji bocznej trójkondygnacyjnego skrzydła wschodniego w trzech osiach rozmieszczono nieregularnie otwory okienne. W skrajnej osi od strony południowej znajduje się jedno małych rozmiarów okno. W osi środkowej i północnej znajdują się po trzy okna, o zróżnicowanym rozmiarze.

Wnętrza dworu rozplanowano w układzie jednotraktowym, z centralnie umieszczoną wielką sienią przekrytą profilowanym stropem gęstobelkowym, z centralnym podciągiem, i klatką schodową prowadzącą na piętro, wprost do reprezentacyjnej sali rycerskiej [ilustr.]. Piwnice dworu zostały zasypane podczas prac adaptacyjnych i są niedostępne. Z historycznego wyposażenia wnętrza w przyziemiu zachowały się polichromowane sklepienia pseudosiatkowe [ilustr.], polichromowany drewniany strop gęsto belkowy z podsufitką w pomieszczeniu mieszczącym obecnie bibliotekę [ilustr.] [ilustr.] oraz strop belkowy nad sienią. Nad pomieszczeniem dawnej kuchni rozpięto sklepienie krzyżowe. Na pierwszym piętrze w hallu znajduje się kamienne obramienie kominka [ilustr.]. W dawnej sali myśliwskiej przetrwały fragmenty figuralnego malarstwa ściennego [ilustr.] oraz gęstobelkowy profilowany strop z polichromią przedstawiającą wić roślinną [ilustr.]. W sali rycerskiej znajduje się XVIII-wieczne pozorne sklepienie kolebkowe z lunetami, z bogatą dekoracją sztukatorską z motywami rozet, główek putt, owoców, warzyw i lambrekinów [ilustr.] [ilustr.]. Na drugim piętrze dwa pomieszczenia nakryte są drewnianymi stropami gęstobelkowymi [ilustr.] [ilustr.]. Mimo pewnych przekształceń dokonanych w okresie adaptacji dworu, utrzymał on renesansowy charakter, a jego historyczny wystrój stanowi niezwykłą wartość.