Opis parku - Zespół pałacowo-parkowy w Zielonej Górze-Zatoniu - Zatonie - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

4. Opis parku

Park o powierzchni 52,37 ha. Położony w środkowej części Zatonia, po wschodniej stronie szosy Zielona Góra-Kożuchów (ul. Zielonogórskiej), która stanowi zachodnią granicę parku. Granicę północną parku wyznacza droga do Niedoradza (ul. Księżnej Doroty), przy której zabudowania dawnego folwarku Marzęcin (niem. Alexanderhof), granicę wschodnią – droga leśna, południową – pola, południowo-zachodnią – droga na terenie dawnego folwarku i ogrodnictwa pałacowego (ul. Parkowa). Wjazd główny od zachodu, na wysokości ruin kościoła. Od wjazdu na wsch. biegnie aleja lipowa – główny ciąg komunikacyjny na terenie całego zespołu pałacowo-parkowego. W zachodniej części parku usytuowana ruina pałacu, na wschód od niej – palmiarnia. Przy granicy północnej parku budynek współczesny, w którym mieści się centrum informacji turystycznej. Na południowo-zachodnim skraju parku usytuowane czworaki, obecnie budynek mieszkalny, cieplarnia, ob. nieużytkowana, stelmacharnia oraz leśniczówka, obecnie siedziba Nadleśnictwa Przytok, Leśnictwa Zatonie. [ilustr.]

Park podzielony na dwie części: starszą zachodnią z pałacem, posiadającą cechy ogrodu krajobrazowego w nurcie romantycznym, i młodszą wschodnią, będącą zwartym kompleksem leśnym. Osnowę kompozycji stanowi aleja lipowa, częściowo o charakterze podjazdu, częściowo – promenady, poprowadzona od wjazdu głównego przez całą długość parku. [ilustr.] Od odcinka tej alei, biegnącego wzdłuż zachodniej części parku, odchodzą ścieżki o swobodnym układzie, prowadzące w różnych kierunkach, m.in. do stawu z wyspą i kopca. Na podjeździe zlokalizowana jest fontanna ze współczesnym odlewem rzeźby „Młody faun z łabędziem” wg modelu Theodora Kalidego.

Około 2/3 powierzchni zachodniej części parku, otaczającej pałac, porasta wyłącznie drzewostan liściasty, starszy, w tym pomnikowy; występują tu dwie polany – mniejsza na północ od pałacu, zakończona wzgórzem widokowym, w pobliżu którego leży głaz z napisem Paulinen Linde (Lipa Pauliny), i druga, rozciągająca się na północny-wschód od pałacu, oznaczona głazem z napisem Johannen Wiese (Łąka Joanny), nad którą dominuje pomnikowy dąb-soliter, zwany obecnie Dębem Talleyranda. [ilustr.] Na wschód od palmiarni leży niewielki plac, oznaczony głazem, na którym wyryto inskrypcję Schulenburg Platz (plac Schulenburga). Na zachód od pałacu, przy wjeździe głównym, usytuowana jest lodownia, zaś przy granicy zachodniej parku – staw, przez który przepływa strumień Dłubnia; na stawie tym wyspa, oznaczona głazem z napisem Maria-Insel 1867 (Wyspa Marii 1867). Przy jednej z kładek głaz z napisem Alvina Brücke (Most Alwiny). Pozostała 1/3 powierzchni parku, odgraniczona ciekiem wodnym, posiada charakter leśny; porasta ją drzewostan liściasto-iglasty, z przewagą dębów i buków; przy jej granicy zachodniej usytuowany jest kopiec z grotą, obok którego znajduje się basen dawnej fontanny. [ilustr.] W całej części zachodniej parku drzewostan tworzą głównie gatunki rodzime, jak: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, grab pospolity, buk pospolity, świerk pospolity. Z gatunków aklimatyzowanych przetrwały platan klonolistny i żywotnik olbrzymi.

W części wschodniej parku występuje drzewostan młodszy, mieszany; głównie dąb szypułkowy, świerk pospolity, klon zwyczajny oraz klon jawor, a z gatunków aklimatyzowanych – robinia akacjowa, sosna wejmutka i dąb czerwony. Przy granicy wschodniej, z północy na południe przepływa ciek wodny, przez który przerzucona jest kładka kamienna w linii głównej alei.