Opis architektury i wystroju architektonicznego pałacu - Zespół pałacowo-parkowy w Trzebiechowie - Trzebiechów - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

3. Opis architektury i wystroju architektonicznego pałacu

Pałac w Trzebiechowie jest dwukondygnacyjną budowlą z użytkowym poddaszem, w całości podpiwniczoną. Wzniesiony został z cegły i częściowo z kamienia w partii piwnic. Nakryty jest dachem mansardowym z pokryciem z blachy cynkowej, która zastąpiła wcześniejsze pokrycie z łupka, charakterystycznego dla rezydencji w stylu francuskim. Pałac założony jest na rzucie zbliżonym do litery L, z czego główna część ma kształt wydłużonego prostokąta. Od strony wschodniej do korpusu głównego dostawione jest – wysunięte przed linię frontu – skrzydło boczne z wyższymi od korpusu wieżyczkami mieszczącymi klatki schodowe, zaś od strony zachodniej – wieża zwieńczona czterospadowym dachem.

Elewacja frontowa jest trzynastoosiowa. Część środkową podkreśla trzyosiowy ryzalit z wejściem głównym poprzedzonym jednobiegowymi schodami i tarasem, zaakcentowany w bryle facjatą, na której szczycie znajduje się balustrada i tarcza zegarowa w lukarnie. Na balustradzie tarasu ustawione są dwa kamienne posągi, których jeden nieuszkodzony przedstawia alegorię Muzyki. Całość ryzalitu przykryta jest dachem mansardowym. Narożniki pseudoryzalitu ujęto boniowanymi pilastrami. W partii pierwszego piętra, nad wejściem, znajduje się wsparty na kroksztynach balkon i trzy półkoliście zamknięte okna ze środkowym typu porte-fenetre, artykułowane pilastrami z głowicami korynckimi wykonanymi z piaskowca. Podziały horyzontalne elewacji frontowej tworzą wysoki cokół mieszczący piwnice i profilowane gzymsy – kordonowy i wieńczący oraz boniowanie w partii przyziemia. Otwory okienne na parterze i I piętrze rozmieszczone są symetrycznie w osiach okien piwnicznych i obramowane opaskami zwieńczonymi zwornikami, a w części środkowej znajduje się jedno okno zwieńczone kamiennym maszkaronem. Okna doświetlające piwnice zabezpieczone dekoracyjnymi kratami, które w większości pochodzą z czasów rozbudowy pałacu i zawierają monogram MA księżnej Marie Anny Alexandrine.

Elewacja ogrodowa ukształtowana jest analogicznie do fasady, z wyjątkiem facjaty, która ma jedno duże okno zamknięte łukowo i zwieńczone kartuszem herbowym w trójkątnym frontonie, usytuowane na osi wejścia od strony parku. Po obu stronach okna umieszczone są w niszach kamienne posągi przedstawiające alegorie. [ilustr.]

Elewacje wieży, usytuowanej od strony zachodniej w całości pokryte są pasowym boniowaniem i artykułowane oknami, opracowanymi analogicznie do okien korpusu pałacu. Bardziej dekoracyjnie potraktowano skrzydło wschodnie, o gładkich elewacjach, podkreślonych na narożach boniowaniem. Okna tego skrzydła mają kształt wydłużonych prostokątów, obramowanych profilowanymi opaskami, zaś okna doświetlające salę balową zamknięto półkoliście, ujęto pilastrami i zwieńczono trójkątnymi frontonami, których pola wypełniły girlandy kwiatowe. Od strony wschodniej nad wejściem z poziomu terenu umieszczono emblematy z imieniem księcia Heinricha VII i jego żony ks. Marie Alexandrine oraz tarcze herbowe.

Układ funkcjonalny wnętrz w korpusie jest dwutraktowy, z sienią na przestrzał i reprezentacyjną klatka schodową z drewnianymi, krętymi schodami. We wschodnim skrzydle bocznym zlokalizowana została sala balowa z wystrojem sztukatorskim utrzymanym w neostylowej konwencji rokokowej. We wnętrzach częściowo zachowały się drewniane parkiety i deskowe podłogi w ciągach komunikacyjnych, stolarka głównej klatki schodowej z boazeriami i drewnianym stropem kasetonowym. Uwagę zwracają również oryginalne żeliwne schody kręcone, zlokalizowane w bocznych klatkach schodowych, w wieżyczkach. Zachowały się również jedne ramowo-płycinowe drzwi wewnętrzne, prowadzące do sali balowej oraz wiele drewnianych ościeżnic drzwiowych. W pałacu przetrwała większość dekoracji sztukatorskich na sufitach, zrealizowanych w konwencji neorokokowej, w których część wkomponowano ozdobne medaliony z inicjałami księżnej Marii Alexandriny. Do naszych czasów nie zachowały się większość ruchomego wyposażenia, jak również część wystroju sali balowej, która została pozbawiona luster i kominka. Obecna kolorystyka ścian nie powtarza historycznej, jednak pod wtórnymi warstwami farby zachowane są oryginalne opracowania malarskie. Do naszych czasów nie przetrwał również system okiennic zintegrowanych z oknami skrzynkowymi. Również znane z ikonografii kamienna balustrada i schody wejściowe, zrujnowane po wojnie, w okresie adaptacji obiektu na szkołę zostały zamienione na współczesne rozwiązania. Do dnia dzisiejszego zachowało się kilka egzemplarzy zabytkowej stolarki okiennej.