Opis parku - Zespół pałacowo-parkowy w Klenicy - Klenica - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

4. Opis parku

Park rozciąga się na północ, zachód i południe od rezydencji. Wydzielone w latach 1880-82 założenie parkowe zajmuje obszar o powierzchni 9,24 ha i rozplanowane jest na osi wschód-zachód. Park ograniczony jest od północy wałem przeciwpowodziowym rzeki Odry oraz zabudowaniami wiejskimi, od południa natomiast terenami upraw polowych. Od wschodu strefę przypałacowej zieleni okalają droga gruntowa, rów i pola uprawne, zaś od zachodu ogrody i pojezuickie zabudowania gospodarcze. Teren parku podzielony jest na dwie części – północną i południową. Granicę pomiędzy nimi tworzy droga gruntowa prowadząca od radziwiłłowskiego pałacyku do założenia folwarcznego, z Domem Gościnnym Jezuitów jako jego punktem centralnym⁹⁹.

Część północna parku do założenia pałacowo-parkowego włączona została w trakcie prac budowlanych wykonywanych w 1905 r. i charakteryzuje się swobodną i urozmaiconą formą krajobrazową. Jej głównym elementem są dwa rozległe stawy połączone ze sobą systemem kanałów, wzdłuż których wytyczono aleję spacerową obsadzoną grupami bądź rzędami drzew. W niektórych miejscach biegnie ona wzdłuż korony wału przeciwpowodziowego. Na wschód od zbiorników wodnych w rozległy teren wkomponowano tzw. „gaik”, czyli zwartą grupę drzew o cechach lasu naturalnego. Pomiędzy stawami rozplanowano otwartą przestrzeń w formie polany, mającej spełniać rolę ‘łąki pasterskiej’, otoczonej ze wszystkich stron drzewami¹⁰⁰. Południową granicę tej części parku wyznacza aleja, biegnąca wzdłuż brzegu stawu i prowadząca na wschód do założenia folwarcznego. Obsadzona jest ona różnorodnymi gatunkami drzew, z przewagą czerwonych dębów¹⁰¹.

Druga część parku – południowa, nosi znamiona parku naturalistycznego. Partia ta charakteryzuje się bardzo regularnym układem na planie kwadratu o długości boków około 160 metrów. Poprzecinana jest systemem słabo widocznych ciągów spacerowych oraz dawnych ozdobnych klombów. Pałac usytuowany został w północno-wschodnim narożniku tej części parku, która ogrodzona została w latach 80. XX w. drucianą siatką¹⁰². We wschodnim fragmencie parku rośnie zwarty żywopłot z krzewów śnieguliczki białej (Symphoricarpus albus)¹⁰³. Na zachód od rezydencji Radziwiłłów umiejscowiony jest staw w kształcie wydłużonego prostokąta o regularnych brzegach, do którego prowadzi aleja lipowa. Na środku sztucznie uformowanego zbiornika wodnego znajduje się niewielka, obecnie porośnięta drzewami, wysepka. Jeziorko stanowiło południową granicę tej części założenia parkowego, pierwotnie zaaranżowanego w stylu francuskim¹⁰⁴. [ilustr.]

W obu częściach parku występuje kilka gatunków krzewów oraz dwadzieścia trzy gatunki drzew, wśród których dominują jednak rodzime drzewa liściaste. Obok najliczniej występującego tu dębu szypułkowego (Quercus robur) oraz dębu czerwonego (Quercus rubra), w dużych skupiskach można spotkać także lipę drobnolistną (Tilia mordata) oraz olszę czarną (Alnus glutinosa). Do rzadziej spotykanych gatunków drzew liściastych zaliczyć można klony polne (Acer campestre), kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum) i robinie akacjowe (Robinia pseudoacacia), choć rosną tu także pojedyncze egzemplarze drzew iglastych, jak chociażby daglezja (Pseudotsuga Carriere), sosna amerykańska (Pinus strobus) czy świerk kłujący (Picea pungens Engelm.). Najwięcej starodrzewu zachowało się w południowej, ogrodzonej części parku: jego przeciętny wiek wynosi około 150 lat. Napotkać tu można dęby i lipy oraz pojedyncze okazy wiązu szypułkowego (Ulmus laevis) oraz buku zwyczajnego (Fagus sylvatica). Do gatunków aklimatyzowanych zaliczyć można jedlicę Douglasa (Pseudotsuga menziesii), sosny czarne (Picea nigra) oraz różne odmiany modrzewia (Larix). Z krzewów natomiast najliczniej na terenie parku krajobrazowego występuje śnieguliczka biała. Rzadziej natomiast występuje tu czarna porzeczka (Ribes nigrum), czarny bez (Sambucus nigra), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna) czy dzika róża (Rosa canina)¹⁰⁵.

W chwili obecnej park zachował swój historyczny układ przestrzenny, choć wiele jego elementów uległo zatarciu, np. część alei spacerowych. Obiekty małej architektury, wprowadzane do założenia szczególnie od 1905 r., nie zachowały się do dziś. Północna część parku utraciła swoje walory widokowe i kompozycyjne. Na obu wysepkach zlokalizowanych na stawach, w miejscu gdzie znajdowały się pawilony ogrodowe, rosną drzewa. Na przestrzeni kilkudziesięciu ostatnich lat zwarty układ starodrzewu utracił swój czytelny układ w wyniku wymieszania się z samosiewami drzew z gatunków lasotwórczych, jak np. jesion, paklon, dąb czy lipa¹⁰⁶.