Lokalizacja i opis ogólny założenia - Zespół pałacowo-parkowy w Bojadłach - Bojadła - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

1. Lokalizacja i opis ogólny założenia

Zabytek położony jest w miejscowości Bojadła (do 1945 Boyadel), ok. 20 km od Zielonej Góry, na prawym brzegu Odry. Przez miejscowość przepływa Kanał Obrzycki (lewy dopływ Obrzycy). Wieś znajduje się na skrzyżowaniu dróg prowadzących do Sulechowa i dalej do Zielonej Góry (ul. Sulechowska) oraz do oddalonego o 7 km Konotopu i Nowej Soli. [ilustr.] Zespół pałacowy zlokalizowany został w centrum wsi [ilustr.], w przybliżeniu na osi północ-południe, przy drodze odchodzącej od głównego traktu do Konotopu w kierunku północno-wschodnim, na Bełcze (ul. Kościelna). Droga ta rozdziela kompleks na usytuowany po jej zachodniej stronie pałac wraz z pawilonami wjazdowymi i folwarkiem oraz ogród po stronie wschodniej. Nieco dalej, w odległości ok. 200 m, w zakolu ul. Kościelnej (po wschodniej stronie) znajduje się kościół par. pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus, dawny zbór luterański. [ilustr.]

Stanowiący centrum założenia urbanistycznego pałac usytuowany jest na jego głównej osi [ilustr.], wzdłuż której biegnie główna aleja ogrodowa przecięta prostopadłym do niej kanałem (dawniej połączonym z Kanałem Obrzyckim). Przez kanał przerzucony został mostek. Budynek pałacu [ilustr.], zwrócony fasadą w kierunku południowym (lub południowo-zachodnim), poprzedza dziedziniec honorowy, symetrycznie ujęty dwoma parterowymi pawilonami na planie litery „L” (dawne stajnia i wozownia), z których każdy zakończony jest od strony dziedzińca okazałą, dwukondygnacyjną kordegardą, zwieńczoną hełmem z wysmukłą, wieżową latarnią. W obecnym stanie w całości zachował się jedynie pawilon wschodni, natomiast z rozebranego w większości drugiego pawilonu pozostała kordegarda z przyległym do niej zrujnowanym niewielkim fragmentem obiektu¹ [ilustr.]. Po wschodniej stronie pałacu, na przedłużeniu linii wyznaczonej przez główne skrzydło gmachu zlokalizowana została oficyna (obecnie Gminny Ośrodek Kultury w Bojadłach), poprzedzona charakterystycznym, dwukondygnacyjnym portykiem z arkadowymi podcieniami [ilustr.], zaś po stronie zachodniej XIX-wieczny budynek administracyjny (rządcówka), [ilustr.] znacznie odsunięty za pałac i należący do przyległego od zachodu dziedzińca folwarku. Dziedziniec honorowy zamyka od strony ul. Kościelnej ozdobne ogrodzenie łączące kordegardy, złożone z dwóch opilastrowanych, kwadratowych słupów-pylonów bramy wjazdowej oraz podobnych mniejszych słupków, ujmujących niegdyś kraty [ilustr.]. Słupom ogrodzenia dziedzińcowego odpowiadają po przeciwnej stronie drogi analogiczne słupy ogrodzenia ogrodu, wyróżniające się romboidalnym przekrojem. Jeszcze w latach 70. XX w. pylony bramne wieńczyły ozdobne wazony [ilustr.] [ilustr.], zaś pozostałe słupki szyszki i kule na postumentach². [ilustr.]