Dzieje zespołu i jego właściciele - Zespół dworsko-folwarczny w Ochli Górnej - Ochla - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

Ustawienia

Środkowego Nadodrza
Fundacja Pałac Bojadła

Wyszukiwarka

2. Dzieje zespołu i jego właściciele

Początki założenia miejscowości datowane są na XIII w.1 Jednak wieś po raz pierwszy wzmiankowana została w 1305 r. w „Regestrze Głogowskim” pod nazwą Hermansdorf2, a następnie w roku 1376, kiedy to w „Obwieszczeniu Awiniońskim” wymienia się proboszcza miejscowości Hermanni villa3. Dopiero około 1400 r. pojawiła się informacja o ówczesnych właścicielach wsi – braciach Hansie i Kunzu von Knobelsdorff. Jako właściciele Ochli zostali oni wymienieni jeszcze w 1429 r.4. Rycerski ród Knobelsdorff, wywodzący się z Sallfeld nad rzeką Saalą, był w posiadaniu wsi do lat 30-tych XVI w. W 1525 r. jako właściciela wsi wymieniono Ernsta Knobelsdorffa, który to na prośbę mieszkańców wprowadził doktryny kościoła protestanckiego, obowiązujące aż do 1654 r.5. Nie jest znany czas, w którym dokonano podziału miejscowości na Ochlę Górną i Ochlę Środkowo-Dolną. Wiadomo natomiast, że w 1532 r. istniał już podział na dwie wsie, przy czym Ochla Górna była własnością Christopha von Knobelsdorffa, a Środkowo-Dolną władał Nickel von Rothenburg6. Ochla Górna, którą ród Knobelsdorff miał w posiadaniu do początków XVII w., w 1555 r. składała się z trzech folwarków (Dammvorwerk, Niedervorwerk i Weinbergshaus). i pozostawała wtedy w posiadaniu braci Siegismunda i Ernsta von Knobelsdorff7. W ciągu następnych stuleci dochodziło do częstych zmian właścicieli w obydwu częściach wsi. Właścicielem Górnej Ochli w 1614 r. była Barbara von Dohna, następnie w 1654 r. przedstawicielka rodu von Gersdorf. W 1681 roku8 Ochla Górna należała do Otto von Unruha, który to rozpoczął budowę siedziby rodowej w miejscowości. Rok budowy dworu, 1684, został umieszczony na tablicy erekcyjnej znajdującej się w portalu elewacji frontowej rezydencji. Natomiast zakrojone na wielką skalę prace sztukatorskie we wnętrzu zakończono w 1687 r., co upamiętnia data w jednym z pomieszczeń. Prawdopodobnie po ukończeniu budowy dworu, wzniesiono budynek spichlerza oraz założono ogród, których wizerunek znany jest dzięki przekazom ikonograficznym F.B. Wernera [ilustr.] [ilustr.] 9. W tym okresie mieszkańcy Ochli wyznania ewangelickiego nie mieli w miejscowości własnej świątyni, dlatego też von Unruh urządził w swoim dworze kaplicę dla nich10. Po jego śmierci zjednoczona majętność uległa ponownie podziałowi pomiędzy dwóch jego synów. Erdman otrzymał Górną Ochlę wraz z siedzibą rodową, a Christoph Georg – Dolną i Średnią Ochlę, którą sprzedał Davidowi von Schwemmler w 1715 r.11. Erdman von Unruh zmarł bezpotomnie w 1722 r., a po jego śmierci Górna Ochla przeszła w posiadanie Christopha von Nassau, którego spadkobiercy byli obecni w Ochli do 1789 r.12 Rodzina von Nassau w 1790 r. sprzedała majątek w Górnej Ochli królewskiemu dyrektorowi do spraw zabudowy kraju, szambelanowi Ludwigowi Friedrichowi von Schlabrendorf i jego małżonce, Marii Theresie von Nimptsch13. Rok później opublikowano informację dotyczącą majątku ziemskiego w Ochli Górnej, z której wynika, że znajdowały się tu m.in. 2 folwarki, dwór, 3 młyny wodne oraz 93 gospodarstwa, w których mieszkało 486 osób14. W 1803 roku właścicielami majątku byli hrabia Karl Heinrich Archibald von Schlabrendorf, następnie w 1822 roku hrabina Eveline Antonie Therese Josepha von Schlabrendorf. Rodzina Schlabrendorf była w posiadaniu Górnej Ochli do 1845 r. później hrabia von Sickingen. Od tego czasu majątek wielokrotnie zmieniał swoich właścicieli15. Z uwagi na brak stałego, rozważnego zarządzania oraz przez wzgląd na słabej jakości gleby, na początku XX w. majątek w Górnej Ochli znajdował się w złej kondycji finansowej. W 1906 r. podupadające majętności Górna i Dolna Ochla zostały wykupione przez hrabiego Fritza von Hohenau16, który scalił oba majątki. Od 1909 r., kiedy nastąpiło połączenie dwóch odrębnych gmin – Ochli Dolnej i Ochli Górnej, wieś zaczęła stanowić jeden organizm. Po przejęciu majątku w 1927 r. przez dr Ostersetzera zapadała decyzja o parcelacji zarówno Górnej jak i Dolnej-Średniej Ochli17. Wówczas Górna Ochla została podzielona między 14 gospodarzy. Dwór i 33 ha przyległego gruntu nabył pochodzący z Zielonej Góry ogrodnik Albert Bohr18. Nowy właściciel w obrębie parku dworskiego i ogrodów założył rozległe gospodarstwo ogrodnicze19.

Po zakończeniu II wojny światowej dwór należał przez długi okres do Państwowego Funduszu Ziemi i był użytkowany na cele mieszkalne. W tym okresie nie prowadzono w obiekcie remontów, co doprowadziło do znaczącego pogorszenia jego stanu zachowania. Od 1982 r. dwór jest własnością Muzeum Etnograficznego w Ochli20.

 

Przypisy:

  1. 1) S. Kowalski, Zabytki województwa zielonogórskiego, Zielona Góra 1987 r., s. 158–159. Powrót do przypisu 1
  2. 2) A. Foerster,. Geschichtliches von den Dörfern des Grünberger Kreises. Grünberg 1905, s. 134. Powrót do przypisu 2
  3. 3) H. Lutsch, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien. Die Kunstdenkmäler des. Reg.-Bezirks Liegnitz, Breslau 1891, s. 124. Powrót do przypisu 3
  4. 4) Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Zielonej Górze (dalej WUOZZG), R. Kąsinowska, Dwór w Ochli, pow. Zielonogórski, woj. Zielona Góra. Dokumentacja historyczna opracowana na zlecenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze (maszynopis), Szczecin 1971, s. 3. Powrót do przypisu 4
  5. 5) F. Koschel, Die Familie von Knobelsdorff auf Ochelhermsdorf und ihr grösster Sohn, [w:] „Grünberger Hauskalender: Heimatkalender für die Kreise Grünberg und Freystadt auf des Jahr 1938”, Grünberg 1937. Powrót do przypisu 5
  6. 6) K. Garbacz, Przewodnik po zabytkach województwa lubuskiego, tom I, Powiaty: zielonogórski – świebodziński – krośnieński, Zielona Góra 2011, s. 36. Powrót do przypisu 6
  7. 7) A. Foerster, op. cit., s. 135. Powrót do przypisu 7
  8. 8) Ibidem, s. 135. Powrót do przypisu 8
  9. 9) Biblioteka Uniwersytetu Wrocławskiego, F.B. Werner. Topographia Seu Compendium Silesiae. Pars V. (rękopis), s. 274–275. Powrót do przypisu 9
  10. 10) Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego [pod red] B. Bielinis-Kopeć, Zielona Góra 2008, s.276. Powrót do przypisu 10
  11. 11) Czas architekturą zapisany. Zabytki województwa zielonogórskiego, [pod red] I. Peryt-Gierasimczuk, Zielona Góra 1998 r., s. 159. Powrót do przypisu 11
  12. 12) A. Foerster, op. cit., s. 135. Powrót do przypisu 12
  13. 13) Ibidem. Powrót do przypisu 13
  14. 14) K. Garbacz, op. cit., s. 36. Powrót do przypisu 14
  15. 15) 1849 Heinrich von Pannwitz, 1855 hrabia Theodor Josef Guido von Oriola, 1863 kapitan Hans Georg von Gräwenitz, 1875 baron Teodor von Ziegler-Klipphausen, 1881 hrabina Wladyslawa von Götzendorf-Grabowska, 1885 Heinrich von Schacky, 1889 Walter Zeysing, 1903 Franz Bieck, 1904 Arno Rassmus (A. Foerster, op. cit., s. 136.). Powrót do przypisu 15
  16. 16) WUOZZG, J. Skworzyn. Zespół dworsko-folwarczny Górna Ochla (karta ewidencyjna biała), Szreniawa 1994. Powrót do przypisu 16
  17. 17) Ibidem. Powrót do przypisu 17
  18. 18) Ibidem. Powrót do przypisu 18
  19. 19) Ibidem. Powrót do przypisu 19
  20. 20) Zamki, dwory i pałace..., województwa lubuskiego, op. cit. s. 267. Powrót do przypisu 20

Informacja o ciasteczkach

Korzystając z naszego serwisu bez zmiany ustawień dotyczących ciasteczek wyrażasz zgodę na ich używanie, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

Akceptuję informację o ciasteczkachZamknij
Pałace i Parki Środkowego Nadodrza nie wspiera starszych wersji przeglądarek, które mogą nie obsługiwać wszystkich funkcjonalności serwisu. Prosimy o skorzystanie z najnowszych wersji przeglądarek Google Chrome, Firefox, Internet Explorer lub innych.
Nie pokazuj więcej tego komunikatu