Lokalizacja i opis ogólny założenia. - Zespół pałacowo-parkowy w Goszczu - Goszcz - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

1. Lokalizacja i opis ogólny założenia.

Zespół pałacowo-parkowy znajduje się w miejscowości Goszcz (do 1945 r. Goschütz), wsi położonej w pobliżu północnej granicy województwa dolnośląskiego (w obrębie Parku Krajobrazowego Dolina Baryczy), ok. 5 km na północ od Twardogóry, 50 km na północny-wschód od Wrocławia i 40 km na południowy-zachód od Ostrowa Wielkopolskiego. Zajmujące powierzchnię ok. 3 ha założenie zlokalizowane jest w centrum wioski (dawnego miasteczka) i usytuowane na osi w kierunkach północny-wschód i południowy-zachód. Na zasadniczy kompleks architektoniczny rezydencji z 2. poł. XVIII w. składają się korpus pałacowy (ob. w ruinie) [ilustr.], skrzydła łącznikowe, oficyny i zabudowania gospodarcze (m.in. dawnych stajni i wozowni), zgrupowane wokół prostokątnego dziedzińca honorowego (ob. ul. Plac Pałacowy) [ilustr.]. Główną oś dziedzińca wyznacza środkowy ryzalit zrujnowanego korpusu pałacowego, flankowanego przez dwa skrzydła łącznikowe na planie eksedry (lewe skrzydło aktualnie częściowo rozebrane) [ilustr.], które łączą się po obu stronach z zabudowaniami oficyn, tworzącymi symetryczne pierzeje boczne placu. Od południowego zachodu dziedziniec zamyka budynek wozowni z bramą wjazdową na osi kompleksu, zaakcentowaną wieżyczką na dachu budowli [ilustr.]. Wspomnianą oś kontynuuje trakt dojazdowy do bramy z obecnej ul. Twardogórskiej (okalającej zespół od południa i częściowo północnego-wschodu). Po lewej stronie traktu znajduje się położona wzdłuż ulicy barokowa oficyna mieszkalna [ilustr.]. Pozostałe oficyny i budynki gospodarcze rezydencji znajdują się na południowy-zachód od dziedzińca honorowego, przy bocznym trakcie przechodzącym przez bramy w skrzydłach łącznikowych [ilustr.]. W skład założenia wchodzi także dawny ewangelicki kościół dworski [ilustr.], zlokalizowany po przeciwnej stronie wspomnianych zabudowań (z fasadą wychodzącą na rondo skrzyżowania ulic Twardogórskiej i Sycowskiej oraz narożnik dawnego rynku miejskiego). Budowla pierwotnie połączona była z pałacem budynkiem oranżerii (rozebranym w latach 60. XX w.), którego nikłe ślady wciąż pozostają czytelne pomiędzy świątynią a północnym narożnikiem korpusu pałacowego. Całość dopełnia teren dawnego ogrodu francuskiego na tyłach pałacu oraz leśny park krajobrazowy z dwoma stawami – rozciągający się wzdłuż ul. Twardogórskiej w kierunku południowo-wschodnim aż do obecnej ul. Wilczej.

Do zabytkowego kompleksu goszczańskiej rezydencji zaliczyć należy także XIX-wieczną drewnianą willę zarządu leśnictwa dworskiego, zlokalizowaną w zamknięciu ul. Szkolnej (kontynuującą od południowego-zachodu oś założenia), a także położone na zachód od niej neoklasycystyczne mauzoleum Reichenbachów poległych w wojnach z 1918 r.¹ [ilustr.]w obrębie dawnego cmentarza ewangelickiego [ilustr.].