Cele i założenia projektu - Pałace i Parki Środkowego Nadodrza

Cele i założenia projektu

„Pałace i Parki Środkowego Nadodrza” to projekt autorstwa Fundacji Pałac Bojadła, który powstał dzięki dotacji ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Dziedzictwo kulturowe – priorytet 6 – Ochrona i cyfryzacja dziedzictwa kulturowego oraz środkom ze strony Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubuskiego. Ma on na celu zainicjowanie kompleksowego opracowania i cyfrowego udostępniania obiektów zabytkowych architektury rezydencjonalnej w obszarze Środkowego Nadodrza.

Pałace i parki Środkowego Nadodrza stanowią zróżnicowany zespół architektury rezydencjonalnej o dużych walorach artystycznych oraz potencjale turystycznym na skalę europejską. Jednak jedynie kilka z nich jest obecnie udostępnianych turystycznie. Naszym celem stało się więc stworzenie faktograficznej bazy (dokumentacja i ikonografia historyczna, pełna dokumentacja fotograficzna stanu obecnego) dla szlaku turystycznego na podobieństwo podobnie definiowanych zespołów zabytkowych w Europie Zachodniej tj. m.in. szlaku pałacowo-parkowego w Środkowej Nadrenii oraz w dolinie Loary. Północny region Dolnego Śląska stanowił bezpośrednie rezydencjonalne otoczenie Berlina oraz historyczne pogranicze polsko-pruskie o dużym znaczeniu politycznym szczególnie w czasach saskich.

Obecnie województwo lubuskie ma największy odsetek zrujnowanych zabytków w Polsce. Duża część z nich to dawne obiekty rezydencjonalne oraz otaczające je parki. Część obiektów jest w dobrym stanie technicznym, ale ich obecna funkcja uniemożliwia zwiedzanie (szpital zamknięty w Zaborze, szkoła w Trzebiechowie) lub wymaga gruntownej renowacji i z tego powodu nie jest udostępniana (np. pałac w Siedlisku i Bojadłach). Wyszliśmy więc z założenia, że digitalizacja ikonografii zasobu architektonicznego regionu pozwoli na rozpropagowanie wiedzy o architekturze rezydencjonalnej regionu, najbardziej zaniedbanej w skali kraju. Materiał, który mamy przyjemność udostępnić Państwu pochodzi z różnego rodzaju archiwów krajowych i zagranicznych, w tym także z archiwów prywatnych kolekcjonerów.

Emanacją projektu digitalizacyjnego jest wystawa pt. „Rezydencje Środkowego Nadodrza i ich słynni mieszkańcy”, która prezentuje najcenniejsze z historycznego, artystycznego i naukowego punktu widzenia przykłady zespołów rezydencjonalnych, usytuowanych w południowej części województwa lubuskiego, wraz z sylwetkami szczególnie zasłużonych osób, które je tworzyły i zamieszkiwały lub w inny sposób były z nimi związane, a w sposób trwały zapisały się w historii i kulturze swojej epoki. Prezentowane na wystawie zestawienie jest oczywiście efektem selekcji, nie mieliśmy bowiem możliwości pokazania wszystkich wytypowanych pierwotnie obiektów i postaci. Mamy jednak nadzieję, że zainicjowany projekt będzie miał swoją kontynuację w przyszłości.

Na wystawie przyjęto układ wg epok, poczynając od renesansu, kończąc zaś na dwudziestoleciu międzywojennym. W poszczególne epoki „wpisane” zostały wybrane postaci w układzie chronologicznym. Każdej z nich towarzyszy nota, w której zawarto szkic biograficzny, uwzględniający w szczególności zagadnienie związków danej postaci z jednym, bądź kilkoma obiektami rezydencjonalnymi z naszego województwa. W przypadku, gdy prezentowana osoba w sposób szczególny oddziałała na zespół rezydencjonalny jako inicjator jego powstania, rozbudowy lub przebudowy, bądź przebywała w rezydencji w okresie, na który przypadły lata jej rozkwitu, zaprezentowano dodatkowe plansze poświęcone samemu obiektowi rezydencjonalnemu. W ten sposób wyeksponowano zamek Jerzego von Schönaicha i Henryka księcia von Carolath-Beuthen w Siedlisku, pałac i ogród Henryka hrabiego Rzeszy von Brühl w Brodach, pałac w Bojadłach, pałac i park w Żaganiu Piotra Birona i Doroty z Bironów de Talleyrand-Périgord, pałac w Cybince, pałac Antoniego i Marii Radziwiłłów w Klenicy, pałac i park Henryka VII i Marii Aleksandryny książąt Reuss w Trzebiechowie oraz pałac Fryderyka hrabiego Rzeszy von Hochberg w Iłowej. Uwzględniono również inne pola aktywności, jak działalność architektoniczna i kolekcjonerska (Piotr Biron) oraz społeczna (Dorota z Bironów de Talleyrand-Périgord, Maria Aleksandryna księżna Reuss).

Wśród prezentowanych na wystawie postaci – prócz wymienionych wcześniej przedstawicieli szlachty i arystokracji, do których dodać należy jeszcze Albrechta von Wallensteina, Fryderyka Augusta hrabiego Rzeszy von Cosel, Alojzego Fryderyka hrabiego von Brühl, Augustę Wiktorię księżniczkę von Schleswig-Holstein-Sonderburg-Augustenburg, Eleonorę księżniczkę Reuss, Herminę księżniczkę Reuss oraz Bernharda księcia zur Lippe-Biesterfeld, księcia Niderlandów – znaleźli się także wybitni przedstawiciele nauki i kultury o znaczeniu europejskim, jak Johannes Kepler, Anna Louisa Karsch, Salomon Maimon, Ludwig Tieck, Louis Spohr, Dorette Spohr i Emanuel Geibel.

Mamy nadzieję, iż taki dobór sylwetek – jakże różnych pod względem narodowości, pozycji społecznej, wyznania i życiowego dorobku – pozwoli choć w części ukazać bogactwo dziedzictwa historycznego i kulturowego naszego regionu, o którym z dumą mówić możemy „europejskie”.

Wystawa została wyróżniona przez Narodowy Instytut Dziedzictwa jako jedno z najciekawszych wydarzeń organizowanych w ramach obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa. Powstała dzięki wsparciu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Wspieranie działań muzealnych” oraz Fundacji PZU i Burmistrza Miasta Żagania. Partnerami projektu są: Muzeum Miejskie w Nowej Soli, Lubuski Wojewódzki Konserwator Zabytków, Archiwum Państwowe w Zielonej Górze, Herder Institut oraz Oddział terenowy NID w Zielonej Górze.

Kalendarium wystawy:

• 21 września – 27 listopada 2016, Pałac Książąt Żagańskich w Żaganiu
• 9 grudnia 2016 – 28 lutego 2017, Muzeum Miejskie w Nowej Soli

Wystawę w wersji planszowej, bez oryginalnych zabytków można nieodpłatnie wypożyczyć. Zapraszamy do kontaktu, tel. 664 800 342.